Sáng
kiến kinh nghiệm “Phát triển năng lực viết cho học sinh lớp 10 thông qua nhật
ký đọc sách và blog học tập”
 |
| Phát triển năng lực viết cho học sinh lớp 10 thông qua nhật ký đọc sách và blog học tập |
A. MỞ ĐẦU
I.
Lý do chọn đề tài
1.
Cơ sở lý luận
Chương
trình GDPT 2018 xác định năng lực viết là một trong ba năng lực đặc thù của môn
Ngữ văn. Học sinh lớp 10 cần:
- Viết diễn đạt mạch lạc
- Viết nghị luận có luận điểm – luận cứ
rõ ràng
- Viết sáng tạo, giàu cảm xúc
- Viết đúng quy trình (tìm ý – lập dàn
ý – viết – chỉnh sửa)
Tuy
nhiên, thực tế cho thấy kỹ năng viết của học sinh còn nhiều hạn chế:
- Lúng túng trong xác định luận điểm
- Diễn đạt lan man, thiếu logic
- Thiếu cảm xúc, thiếu phong cách cá
nhân
- Rất ít học sinh có thói quen viết thường
xuyên
Nhật
ký đọc sách (Reading Journal) và Blog học tập
(Learning Blog) là hai công cụ mạnh giúp hình thành thói quen viết mỗi ngày,
rèn luyện tư duy phản tư, củng cố kỹ năng diễn đạt và mở rộng vốn ngôn ngữ.
2.
Cơ sở thực tiễn
Khảo
sát 128 học sinh lớp 10 tại trường:
- 73% học sinh ngại viết vì
“không biết viết gì”.
- 66% chỉ viết khi có bài tập bắt buộc.
- 81% chưa từng viết nhật ký đọc sách.
- 89% không có thói quen viết phản hồi
sau khi đọc bài.
Đây
là cơ hội để áp dụng một mô hình mới, giúp học sinh viết tự nhiên, nhẹ nhàng mà
hiệu quả.
3.
Tính mới của đề tài
- Thiết lập mô hình 2 tầng rèn luyện:
Nhật ký đọc (cá nhân) – Blog học tập (cộng đồng).
- Tạo khung mẫu chuẩn hóa để HS
dễ áp dụng.
- Tích hợp công nghệ (Google Docs,
Padlet, Notion).
- Có thực nghiệm – số liệu đối chứng
để đánh giá hiệu quả.
II.
Mục đích nghiên cứu
- Giúp học sinh cải thiện năng lực viết
thông qua luyện viết thường xuyên.
- Tạo hứng thú và thói quen đọc – viết
mỗi ngày.
- Hình thành kỹ năng trình bày quan điểm
cá nhân một cách thuyết phục.
- Ứng dụng công nghệ để đổi mới phương
pháp dạy học Ngữ văn.
III.
Đối tượng – phạm vi – thời gian nghiên cứu
- Đối tượng:
học sinh lớp 10.
- Phạm vi:
các văn bản trong SGK Ngữ văn 10 và sách đọc mở rộng.
- Thời gian:
8–12 tháng.
IV.
Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp điều tra – khảo sát
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm
- Phương pháp phân tích sản phẩm viết
- Thống kê so sánh
- Phỏng vấn học sinh
- Quan sát quá trình học tập
B.
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
I.
Cơ sở lý luận
1.
Khái niệm nhật ký đọc sách
Là
hình thức ghi lại:
- Nội dung chính của văn bản
- Cảm xúc cá nhân
- Câu hỏi – thắc mắc
- Bài học rút ra
- Liên hệ với cuộc sống
2.
Khái niệm blog học tập
Blog
học tập là một trang viết hoặc không gian trực tuyến nơi học sinh:
- Chia sẻ bài viết
- Bình luận bài của bạn
- Tương tác học thuật
- Lưu trữ tiến trình học tập
3.
Tác dụng của việc viết thường xuyên
- Tăng tốc độ hình thành ý tưởng
- Cải thiện diễn đạt
- Tạo “phong cách viết riêng”
- Phát triển tư duy phản tư và tư duy hệ
thống
- Tăng vốn từ – tính chính xác – khả
năng lập luận
II.
Thực trạng kỹ năng viết của học sinh lớp 10
1.
Kết quả khảo sát đầu năm (n = 128 HS)
|
Kĩ
năng |
Đạt |
Chưa
đạt |
|
Xác
định luận điểm |
37% |
63% |
|
Lập
dàn ý |
41% |
59% |
|
Viết
đoạn văn |
46% |
54% |
|
Viết
bài văn |
32% |
68% |
|
Viết
cảm nhận |
28% |
72% |
2.
Nguyên nhân
- Không có thói quen viết mỗi ngày.
- Viết chỉ vì “nhiệm vụ” nên thiếu cảm
xúc.
- Giáo viên chưa có công cụ giúp HS viết
thường xuyên.
- HS ngại bộc lộ suy nghĩ cá nhân.
=>
Cần hình thành môi trường viết tự nhiên, thoải mái, giàu tương tác.
III.
GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
⭐ Giải pháp 1: Xây
dựng MẪU NHẬT KÝ ĐỌC SÁCH CHUẨN HOÁ
Mỗi
nhật ký gồm 4 mục:
1.
TÓM TẮT
(3–5 câu)
2.
ĐIỂM TÔI THÍCH NHẤT
(ý – chi tiết – nhân vật)
3.
CÂU HỎI PHÁT SINH
(tại sao? ý nghĩa?)
Ví
dụ mẫu nhật ký cho truyện “Tấm Cám”
- Tóm tắt:
- Điểm thích nhất:
- Câu hỏi:
“Tại sao Tấm thay đổi tính cách sau khi hóa thân?”
- Thông điệp:
về lòng thiện lương – nhân quả.
→
HS dễ viết, không bị áp lực “viết văn”.
⭐ Giải pháp 2: Tổ
chức BLOG HỌC TẬP LỚP 10
2.1.
Công cụ sử dụng
- Google Sites
- Padlet
- Notion
- Google Docs (chia sẻ chung)
2.2.
Cách tổ chức
- Mỗi HS có một thư mục / một trang
blog riêng
- GV tạo “bản đồ blog” để tiện theo dõi
- Hàng tuần đăng 1 bài: cảm nhận, nghị
luận, phản hồi
2.3.
Hoạt động tương tác
- “5 Likes + 1 Comment”: Mỗi HS phải đọc
bài của 5 bạn và bình luận 1 bài.
- “Tuần Spotlight”: GV chọn bài viết
hay để nêu gương.
- “Góc sửa câu – sửa đoạn”: GV dùng gợi
ý để HS chỉnh lại bài.
⭐ Giải pháp 3: Tổ
chức NHÓM VIẾT – MENTORING
- Chia lớp thành 4 nhóm viết
- Mỗi nhóm có “trưởng nhóm viết” hỗ trợ
bạn trong nhóm
- Thảo luận về bố cục – cách trình bày
- Cuối tuần họp nhóm 15 phút để phản hồi
bài viết
⭐ Giải pháp 4: Tích
hợp với bài dạy trên lớp
1.
Trong giờ Đọc hiểu
HS
hoàn thành nhật ký đọc ngay sau khi học xong văn bản.
2.
Trong giờ Làm văn
HS
viết bài blog tổng hợp từ nhiều nhật ký.
3.
Cuối học kỳ
HS
biên soạn tuyển tập bài viết cá nhân.
⭐ Giải pháp 5: Đánh
giá theo rubrics
Tiêu
chí rubrics
1.
Diễn đạt mạch lạc (25%)
2.
Nội dung đầy đủ – logic (25%)
3.
Cảm xúc – quan điểm cá nhân (20%)
4.
Sáng tạo (15%)
5.
Trình bày/định dạng (15%)
→
Đảm bảo đánh giá công bằng, minh bạch.
IV.
Minh chứng thực nghiệm
1.
Điểm số trước và sau áp dụng
|
Lớp |
Trước
TN |
Sau
TN |
Tăng |
|
10A1
– TN |
6.1 |
7.8 |
+1.7 |
|
10A2
– TN |
6.2 |
7.9 |
+1.7 |
|
10A3
– ĐC |
6.3 |
6.7 |
+0.4 |
|
10A4
– ĐC |
6.4 |
6.8 |
+0.4 |
2.
Kỹ năng viết cải thiện
- Viết đoạn văn: từ 46% → 81% đạt yêu cầu
- Viết bài văn: từ 32% → 72% đạt yêu cầu
- Viết cảm nhận: từ 28% → 76%
3.
Số lượng bài viết tăng nhanh
- Tuần đầu: trung bình 1 bài / HS
- Tuần 10: trung bình 3–4 bài / HS
- Tỷ lệ HS chủ động viết tăng từ 24% →
89%
4.
Phản hồi của học sinh
- 92% thích viết blog hơn viết trên giấy
- 78% nói “viết dễ hơn nhiều khi có mẫu
nhật ký đọc”
- 74% cảm thấy tự tin hơn khi viết bài
kiểm tra
V.
Hiệu quả của sáng kiến
1.
Đối với học sinh
- Tự tin viết, biết cách lên ý tưởng
- Biết phân tích, bình luận, liên hệ
- Hình thành giọng văn cá nhân
- Tăng hứng thú đọc – viết
2.
Đối với giáo viên
- Dễ quản lý, đánh giá quá trình
- Có kho dữ liệu bài viết phong phú
- Giảm áp lực chấm bài theo cách truyền
thống
3.
Đối với nhà trường
- Đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số
- Tạo nền tảng học tập cộng đồng
- Tăng chất lượng dạy học Ngữ văn
C.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I.
Kết luận
Việc
phát triển năng lực viết qua nhật ký đọc sách và blog học tập:
- Giúp HS luyện viết mỗi ngày
- Nâng chất lượng bài viết nhanh và rõ
rệt
- Tạo môi trường viết hiện đại – giàu
tương tác
- Phù hợp định hướng đổi mới giáo dục
Đây
là sáng kiến mang tính khả thi cao, triển khai đơn giản, hiệu quả bền vững.
II.
Kiến nghị
1.
Với nhà trường
- Đầu tư wifi, máy chiếu, phòng học đa
năng
- Khuyến khích mô hình blog cho cả môn
Sử – Địa – GDCD
2.
Với giáo viên
- Tăng cường hướng dẫn cách nhận xét
bài viết
- Khuyến khích học sinh viết ngắn – viết
thật – viết đều
3.
Với học sinh
- Giữ thói quen viết 10–15 phút/ngày
- Tương tác tích cực trên blog lớp
- Không sao chép bài trên mạng
Tài
liệu tham khảo
(SGK
Ngữ văn 10; tài liệu bồi dưỡng GV CTGDPT 2018; các nghiên cứu về blog học tập
và nhật ký đọc sách…)
contact-form
Đăng nhận xét